Devletler ve uluslararası kuruluşlar adına görev yapan ve sırf bununla görevlendirilen kişilere “diplomasi temsilcileri” denilmektedir.1 Sürekli diplomasiye geçişle birlikte devletler, uluslararası kurum ve kuruluşların birbirleriyle olan ilişkilerini diplomatik misyon mensubu olan personel eliyle yürütmesi yaygınlaşmıştır. Diplomatik görevlerin bu şekilde yürütülmeye başlamasıyla birlikte diplomatik personelin gittikleri ülkede ne tür bir statüde bulunacakları konuları gündeme gelmiş ve ilkesel olarak yabancı diplomatlara diğer kişilerden farklı olarak bazı ayrıcalık ve bağışıklıklar tanınmıştır.2 Diplomasi temsilcilerinin sınıflandırılmasına 1815 tarihlerinde başlanmış ise de 1961 tarihli Diplomatik İlişkiler Hakkında Viyana Sözleşmesinde3 diplomatik statüye sahip üyeler; büyükelçi, müsteşar, başkatip, ikinci katip, üçüncü katip, ataşeler olarak belirlenmiştir. Genel olarak Türkiye’de vize ya da vize muafiyeti süresinden daha fazla kalacak yabancıların durumlarına uygun ikamet izni almaları zorunlu olmakla birlikte diplomasi temsilcileri uluslararası hukukla sağlanan ayrıcalık ve bağışıklıklar kapsamında ikamet izninden muaf tutulmaktadırlar.4 Bu muafiyeti sağlayan 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 20 nci maddesinin ikinci fıkrasında, Türkiye’de görevli diplomasi ve konsolosluk memurlarına şekil ve içeriği İçişleri ve Dışişleri Bakanlıklarınca belirlenecek belge tanzim edilmesi öngörülmüştür. Yabancı Misyon Kimlik Kartı Yönetmeliği5 bu belgeye ilişkin usul ve esasları belirlemektedir. Kimlik kartı “Dışişleri Bakanlığı tarafından yabancı misyon personeli, aile üyeleri ve yakınları ile fahri temsilcilere bu yönetmeliğe göre düzenlenen belge” şeklinde tanımlanmaktadır.

Diplomatik misyon görevlilerine statülerine göre düzenlenen kimlik kartı çeşitleri şunlardır:

1) Kırmızı bantlı kimlik kartı: Diplomatik kadronun üyelerine, konsolosluk memurlarına, uluslararası memurlara ve aile üyelerine düzenlenir.

2) Yeşil bantlı kimlik kartı: İdari ve teknik kadronun üyelerine, konsolosluk hizmetlilerine, uluslararası kuruluş idari-teknik personeline ve aile üyelerine düzenlenir.

3) Siyah bantlı kimlik kartı: Hizmet kadrosunun üyelerine, hizmet personeli mensuplarına, uluslararası kuruluş hizmet personeline ve aile üyelerine, Türk vatandaşı olmamak kaydıyla ve fahri konsoloslara düzenlenir.

Kimlik kartları şu işlevleri görmektedir:

1) Hamilinin ikamet izninden muaf olduğunu belgeler.

2) Her türlü hukuki işlem için kimlik ispatında kullanılır ve resmi makamlar nezdinde uluslararası hukuk ile ulusal mevzuatımızdan kaynaklanan statülerine uygun muamele görmelerini sağlar

3) Türkiye içinde pasaport ve kimlik kartı yerine geçer.

Diplomatik misyon mensupları Türkiye’de görevli olduğu sürece taşıdıkları kimlik kartlarını görevlerinin sona ermesiyle birlikte teslim ederler ve ayrıcalık ve bağışıklıklardan yararlandırılmazlar. Bu bakımdan görevleri sona erenler Türkiye’de kalmaya devam edeceklerse, on beş gün içinde bulundukları ildeki il göç idaresi müdürlüğüne müracaat ederek 6458 sayılı kanunun 30 uncu maddesinde sayılan durumlarına uygun ikamet izinlerinden birini almakla yükümlüdürler.

---

 

1.  Kamuran REÇBER, Diplomasi ve Konsolosluk Hukuku, Dora Yayınları, 2011, s. 31.
2.  A.g.e. s. 12.
3.  Türkiye Sözleşmeyi 4/9/1984 tarihli ve 3042 sayılı Kanunla uygun bulmuştur.
4.  Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu md. 20/1-c. 5 Resmi Gazete tarihi ve sayısı: 24.07.2013/28717