Süresiz Çalışma ve İkamet Hakkı Sağlayan İzin: Turkuaz Kart

GESYAD/Göç Araştırmaları Grubu

26.08.2016

Uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi ile yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine dair konuları düzenleyen 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanununun (RG, 13/08/2016, Sayısı: 29800.) dikkat çekici düzenlemelerinin başında turkuaz kart uygulaması gelmektedir.

Buna göre, uluslararası işgücü politikaları doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda, durumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenen koşullara uyan yabancılara turkuaz kart verilebilecektir.

Turkuaz kart, öncelikle üç yıl için verilir ve kart bu süre içinde geçicilik özelliği taşır. Üç yıllık bu geçiş süresi içinde söz konusu Kanunun 15 inci maddesi uyarınca iptal edilmesini gerektirecek bir durum söz konusu değilse geçici turkuaz kart “süresiz turkuaz kart” özelliği kazanmaktadır.

Geçici turkuaz kartın iptal gerekçeleri

Geçici turkuaz kartın süresiz olabilmesine engel teşkil eden hususlar şunlardır:

a) Geçici turkuaz kartın geçerlilik tarihinin başlangıcından itibaren yabancının altı ay içinde Türkiye’ye gelmemesi

b) Pasaport ya da yerine geçen belgenin süresinin yetersiz olması veya uzatılmaması
Kanunun 15 inci maddesinin ikinci fıkrasının (b) bendinde “…pasaportunun veya pasaport yerine geçen belgesinin süresinin uzatılmaması” ifadesi yer almaktadır. Geçici turkuaz kartın bir çalışma izni olması, çalışma izninin de aynı zamanda ikamet izni yerine geçerli kabul edilmesi, ikamet izni alabilmenin ön koşulunun da geçerli bir pasaport veya yerine geçen belgeye sahip olunması nedeniyle; geçici turkuaz kartın yabancının sahip olduğu pasaport veya yerine geçen belgenin süresine göre tayin edilmesi, ancak her halükarda süresiz turkuaz kart hakkı kazanabilmek için geçici turkuaz kartla üç yılın tamamlanması gerektiği yorumunu yapabiliriz.

c) Kanunda belirtilen çalışma izinleriyle ilgili ilkelere ve sınırlamalara aykırı olarak çalışılması

d) Her hangi bir nedenle çalışma faaliyetinin sona ermesi

e) İznin sahte ve yanıltıcı bilgi ve belgeler sunulmak suretiyle alındığının sonradan anlaşılması

f) Geçiş süresi içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca talep edilen bilgi ve belgelerin sunulamaması ya da sunulan belgelerin geçerliliğini kaybetmiş olması

g) Yabancının Türkiye’ye girişine izin verilmeyecek veya vize talebi reddedilecek ya da hakkında sınır dışı etme kararı alınması gerekecek kişilerden olduğunun İçişleri Bakanlığınca (Göç İdaresi Genel Müdürlüğü) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilmesi

h) Kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından Türkiye’de çalışmasında sakınca olduğunun ilgili kurumlarca bildirmesi

ı) Sağlık veya zorunlu kamu hizmeti gibi haller dışında aralıksız altı aydan fazla yurt dışında kalınması
Kanunun 15 inci maddesinin ikinci fıkrasının (ğ) bendinde bu hüküm süreli çalışma izinleri için zikredilmiş olsa da turkuaz kart ilk üç yıldan sonra süresiz izne dönüştüğünden, kartın ilk üç yıllık dönemde süreli çalışma izni olarak görülmesi gerektiği değerlendirilmektedir.

Süresiz turkuaz karta geçiş

Üç yıllık geçiş sürecinin ardından, süresiz turkuaz karta otomatik bir geçiş söz konusu değildir. Geçici turkuaz kart sahibinin, üç yılın dolmasına 180 gün kalmasından itibaren ve her halükarda üç aylık süre dolmadan kart üzerindeki geçiş süresi kaydının kaldırılmasını idareden talep etmesi gerekmektedir. Bu süre sonunda koşullar olumluysa kart üzerindeki geçiş süresi kaydı kaldırılır. Diğer yandan süresi içerisinde başvurunun yapılmadığı ya da başvurunun süre dolduktan sonra yapıldığı durumlarda kart iptal edilir.

Turkuaz kart sahiplerinin eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocukları

Turkuaz Kart sahibi yabancının eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına Turkuaz Kart sahibinin yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilir.
Turkuaz kart sahiplerinin eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına verilecek belgenin ikamet izni yerine geçerli olması, pratikte yeni bir ikamet izni çeşidini doğurmaktadır. Çünkü çalışanların yakınlarına verilecek izin, ikamet izni çeşitlerinin belirlendiği 6458 sayılı Kanunun 31 inci maddesindeki izinlerden herhangi birisiyle ilişkilendirilmemekte, bunlara ayrı bir belge verilmesi öngörülmektedir. Dolayısıyla, 6458 sayılı Kanunun ikamet izinleriyle ilgili temel düzenlemelerine bağlı kalınması bakımından, 6735 sayılı Kanunun uygulama yönetmeliğinde, turkuaz kart sahiplerinin yakınlarına verilmesi planlanan ikamet izni yerine geçerli belgenin, hali hazırda takip edilen prosedüre dâhil edilmesi beklenir.

Süresiz turkuaz kartın iptal gerekçeleri

Geçici turkuaz kartın iptaline gerekçe teşkil eden hususlar aynı zamanda süresiz turkuaz kartın da iptalini gerektirmektedir. Ancak süreli turkuaz kartın yabancının zorunlu durumlar hariç 6 ay süreyle yurt dışında kalması durumunda iptal edilmesi öngörülmüşken, süresiz turkuaz kart için bu sürenin ne kadar olacağının tayini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bırakılmıştır.

Uluslararası koruma kapsamındaki yabancıların durumu

Kanun Koyucu, turkuaz kart uygulamasından “geçici koruma sağlanan” yabancıların yararlanamayacağını düzenlemiştir.
Bu durumda büyük çoğunluğu geçici koruma kapsamında bulunan Suriyelilerin turkuaz kart uygulamasından yararlanamayacağı anlaşılmakla birlikte, uluslararası koruma şemsiyesi altında yer alan mülteci, şartlı mülteci ve ikincil koruma statüsü taşıyanların durumuna değinilmediği görülmektedir.