Suriyeli Çocukların Çalışması/Çalıştırılması

Suriyeli Çocukların Çalışması/Çalıştırılması
GESYAD/Göç Araştırmaları Merkezi
27.10.2016/Ankara

Ülkemizde barınmakta olan Suriyeli çocukların çalışması ya da çalıştırılması gündemimizin yeni bir başlığını oluşturmuştur. Basın yayın organları Suriyeli çocukların çalıştırıldığı atölyelerden yayınlar yaparak, çocukların içinde bulunduğu durum yansıtılmaktadır. Peki, Mevzuatımıza göre bu durum nasıl açıklanabilir? Çocukların çalıştırılması insan ticareti suçuyla ilişkilendirilebilir mi? Suriyeli çocukların ihtiyaç içinde olmaları gerekçesi mazur görülebilir mi?

Bilindiği gibi Suriye’deki çatışmalardan kaçarak ülkemize sığınan Suriyeliler, yabancılar hukukunun genel hükümleri içinde değil, kitlesel göçle gelen yabancılara yönelik hazırlanan özel bir mevzuat içinde değerlendirilmektedirler. Bunların Türkiye’ye girişlerinden Türkiye’de kalışlarına ve çalışmalarına ilişkin pek çok konu, içinde bulundukları zor koşullar dikkate alınarak düzenlemiştir. Türkiye’deki statüleri diğer yabancılardan ayrı tutulmuş, Geçici Koruma Yönetmeliği kapsamında “geçici koruma altında olan yabancılar” olarak statü verilmiştir. Çalışma durumları da Geçici koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelikle belirlenmiştir.

Buna göre; geçici koruma altında bulunan Suriyelilerin çalışma izni almadan çalışmaları ve çalıştırılmaları yasal olarak mümkün bulunmamaktadır. Çalışmak için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından izin almak gerekmektedir. Öte yandan 4857 sayılı İş Kanununun 71 inci maddesi uyarınca on beş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaklandığından, çalışma izni alınması da mümkün değildir. Bu durumdaki Suriyeli çocukların kaçak olarak çalıştığı ve çalıştırıldığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla gerek İş Kanununa gerekse 4817 sayılı Kanunu kaldıran 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu hükümlerine aykırı bir durum söz konusudur.

Diğer bir konu çocuk işçiliğinin sömürü ve insan ticareti suçu boyutudur. Türk Ceza Kanununun 80 inci maddesinde düzenlenen insan ticareti suçunun çocuk işçilere sirayet edebileceği endişesi göz ardı edilmemelidir.

Konuya geçici koruma altına alınmış Suriyeliler özelinde baktığımızda, bunlardan ihtiyaç içinde olanlara devlet tarafından barınak, yemek, temel sağlık ve eğitim hizmetlerinin ücretsiz sağlanmakta olduğu görülmektedir. Çocuk Suriyelilerden düzensiz ve yasal olmayan çalışma ortamı içinde olmaları değil kendilerine sağlanan eğitim olanaklarından yararlanmaları beklenir. Aile olarak barınan Suriyeliler çalışmak istiyorlarsa, anne-babaların çalışma izni almak suretiyle çalışması gerekecektir.