6458 Sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununda Neler Değişti?

6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu 13.08.2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Kanunun amacı; uluslararası işgücüne ilişkin politikaların belirlenmesi, uygulanması, izlenmesi ile yabancılara verilecek çalışma izni ve çalışma izni muafiyetlerine ilişkin iş ve işlemlerde izlenecek usul ve esasları belirlemek olarak ifade edilmiştir. Dolayısıyla, Türk göç hukukunun en özgün kanunu olan 6458 sayılı Kanunda da kısmi bir takım değişiklikler yapıldığı görülmüş, ancak Kanunun temel yapısına ve felsefesine etki edecek bir düzenleme söz konusu olmamıştır.

Değişiklikler aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

1) Bundan böyle yurt içinden ve yurt dışından yapılacak ikamet izni başvuruları “yetkili aracı kurum” tarafından da yapılabilecektir. Yetkili aracı kurumun nitelikleri ve görev çerçevesi yönetmelikle belirlenecek, yetkilendirme Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından yapılacaktır.

2) 6458 sayılı Kanunun 27 nci maddesinin birinci fıkrasının ikinci cümlesindeki harç düzenlemesiyle ilgili ifade yürürlükten kaldırılmış, harçlar kanununda yeni düzenleme yapılmıştır.

3) Kısa dönem ikamet izni verilebileceklere Türkiye’de çalışmayan ancak Bakanlar Kurulunca belirlenecek kapsam ve tutarda yatırım yapacaklar ile bunların yabancı eşi, kendisinin ve eşinin ergin olmayan veya bağımlı yabancı çocuğu ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları dahil edilmiştir.

Ayrıca, önceden azami süresi bir yıl olan kısa dönem ikamet izinlerinin yeni eklenen gruplar için beşer yıllık, diğerleri için ikişer yıllık sürelerle düzenlenebilmesi kuralı getirilmiştir.

4) Kısa dönem ikamet izinleri yurt dışında 120 günden fazla kalınması halinde iptal edilirken yeni düzenlemeyle bu süre kaldırılmış, iptal konusunun yönetmelikle düzenlenmesi öngörülmüştür.

5) Aile ikamet izinleri önceden azami ikişer yıllık sürelerle verilebilirken, artık azami üçer yıllık sürelerle düzenlenebilecektir. Ayrıca Aile ikamet izinleri yurt dışında 180 günden fazla kalındığında iptal ediliyorken bu kural kaldırılmış, iptal konusunun yönetmelikle düzenlenmesi öngörülmüştür.

6) Türkiye’de sadece üniversitelerin örgün öğretim programlarındaki ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencilerinin çalışabilmesine izin verilecektir.. Ön lisans ve lisans öğrencileri bu haklarını öğrenimlerinin ilk yılını tamamladıktan sonra çalışma izni almak kaydıyla kullanabileceklerdir.

6458 sayılı Kanun, ön lisans ve lisans öğrencilerinin çalışma hakkına ilişkin kuralların, Göç Politikaları Kurulunca ortaya konulacak ilkeler çerçevesinde İçişleri Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıkları tarafından ortaklaşa belirlenmesini öngörmektedir. 6735 sayılı Kanunda ise ön lisans ve lisans öğrencilerinin çalışma hakkına ilişkin kuralların Göç Politikaları Kurulunca belirlenen esaslar çerçevesinde İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından belirleneceği şeklinde farklı bir ifade kullanılmıştır. Dolayısıyla eski metin de korunduğundan her iki durumda yürürlüktedir.

Ayrıca, kamu kurum ve kuruluşları aracılığıyla Türkiye’de öğrenim görmek amacıyla getirilecek yabancılara bundan böyle öğrenimleri süresince geçerli olacak şekilde ikamet izni verilebilecektir.

7) 6735 sayılı Uluslararası İşgücü Kanununun dikkat çekici düzenlemelerinin başında Turkuaz Kart uygulaması gelmektedir. Buna göre, uluslararası işgücü politikaları doğrultusunda; eğitim düzeyi, mesleki deneyimi, bilim ve teknolojiye katkısı, Türkiye’deki faaliyetinin veya yatırımının ülke ekonomisine ve istihdama etkisi ile Uluslararası İşgücü Politikası Danışma Kurulu önerileri doğrultusunda, durumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenen koşullara uyan yabancılara Turkuaz Kart verilecektir.

Turkuaz Kart sahibi yabancının eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da Turkuaz Kart sahibinin yakını olduğunu gösteren ve ikamet izni yerine geçen belge verilecektir.

Turkuaz Kart sahiplerinin eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına verilecek belgenin ikamet izni yerine geçerli olması, pratikte yeni bir ikamet izni çeşidini doğurmaktadır. Çünkü, çalışanların yakınlarına verilecek izin, ikamet izni çeşitlerinin belirlendiği 6458 sayılı Kanunun 31 inci maddesindeki izinlerden herhangi birisiyle ilişkilendirilmemekte, bunlara ayrı bir belge verilmesi öngörülmektedir. Dolayısıyla, 6458 sayılı Kanunun ikamet izinleriyle ilgili temel düzenlemelerine bağlı kalınması bakımından, 6735 sayılı Kanunun uygulama yönetmeliğinde, Turkuaz Kart sahiplerinin yakınlarına verilmesi planlanan ikamet izni yerine geçerli belgenin, hali hazırda takip edilen prosedüre dâhil edilmesi daha uygun bir yaklaşım tarzı olacaktır.